امروزه با روش‌های مختلف می‌توان درمان پسوریازیس را به‌گونه‌ای مدیریت کرد که علائم آن به حداقل برسد و کیفیت زندگی بیمار افزایش یابد. پسوریازیس (Psoriasis) یک بیماری مزمن و التهابی پوستی است که به دلیل اختلال در عملکرد سیستم ایمنی ایجاد می‌شود. در این بیماری، سلول‌های پوستی با سرعت بسیار بالا تولید می‌شوند و تجمع آن‌ها روی پوست باعث ایجاد لکه‌های قرمز، پوسته پوسته و گاه خارش شدید می‌شود. با وجود اینکه درمان قطعی و کامل این بیماری هنوز توسط پزشکان تایید نشده، در اینجا می‌خواهیم به نکات مهمی درباره روش‌های کنترل کننده عارضه پسوریازیس بپردازیم.
پسوریازیس چیست؟
پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است که اکثرا پوست را درگیر می‌کند، اما در برخی موارد ممکن است ناخن‌ها، مفاصل و حتی چشم‌ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در این بیماری، سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌های سالم پوست حمله می‌کند و منجر به تولید سریعتر سلول‌های جدید می‌شود. این تجمع سلولی باعث ضخیم شدن پوست و تشکیل لکه‌های نقره‌ای رنگ یا سفید رنگ می‌شود.
پسوریازیس می‌تواند از هر سنی بروز کند، اما اغلب در سنین 15 تا 35 سالگی آغاز می‌شود. شدت بیماری از خفیف تا شدید متغیر است و عمدتا به صورت دوره‌ای، با دوره‌های فعال و خاموش شدن علائم همراه است.
انواع بیماری پسوریازیس
درمان پسوریازیس به نوع آن نیز بستگی دارد. شناخت نوع پسوریازیس برای انتخاب درمان مناسب اهمیت زیادی دارد. مهم ترین انواع این بیماری عبارتند از:
1. پسوریازیس پلاکی (Plaque Psoriasis)
فراگیرترین نوع پسوریازیس است که با لکه‌های برجسته، قرمز و پوسته پوسته همراه است. اغلب روی آرنج، زانو، پوست سر و پایین کمر دیده می‌شود.
2. پسوریازیس خال دار (Guttate Psoriasis)
با لکه‌های کوچک و قرمز روی تنه، بازوها و پاها ظاهر می‌شود و بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود.
3. پسوریازیس معکوس (Inverse Psoriasis)
این نوع، در نواحی چین دار بدن مانند زیر بغل، کشاله ران و زیر سینه‌ها دیده می‌شود و با قرمزی و التهاب مشخص می‌شود، بدون پوسته پوسته شدن شدید.
4. پسوریازیس چرکی (Pustular Psoriasis)
نوع نادری که با تاول‌های سفید پر از چرک همراه است و اغلب با تب و ضعف عمومی همراه می‌شود.
5. پسوریازیس اریترودرمیک (Erythrodermic Psoriasis)
این نوع شدیدترین و نادرترین نوع پسوریازیس است که می‌تواند کل سطح بدن را درگیر کند. این نوع تهدید کننده حیات است و نیاز به درمان فوری دارد.
بیشتر بدانید: درمان اگزما یا درماتیت
نشانه‌های بیماری پسوریازیس
علائم پسوریازیس بسته به نوع آن متفاوت است اما به طور کلی شامل موارد زیر است:
- لکه‌های قرمز با پوسته‌های نقره‌ای یا سفید
- خشکی و ترک خوردن پوست
- خارش و سوزش
- ضخیم شدن یا تغییر شکل ناخن‌ها
- درد یا سفتی در مفاصل (در صورت ابتلا به پسوریاتیک آرتریت)
علائم ممکن است در برخی دوره‌ها تشدید شوند و سپس کاهش یابند یا ناپدید شوند (عود و خاموشی).
علل درونی و بیرونی بوجود آمدن پسوریازیس
بیماری پسوریازیس علت دقیق و مشخصی ندارد، اما برخی عوامل می‌توانند در بروز یا تشدید آن نقش داشته باشند. این عوامل به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم می‌شوند:
عوامل درونی:
- ژنتیک: داشتن سابقه خانوادگی پسوریازیس می‌تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد.
- اختلالات ایمنی: نقص در سیستم ایمنی باعث حمله به سلول‌های سالم پوست می‌شود.
- مشکلات هورمونی: تغییرات هورمونی، به ویژه در دوران بلوغ، بارداری یا یائسگی می‌تواند تاثیرگذار باشد.
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، چاقی یا اختلالات تیروئیدی.
عوامل بیرونی:
- استرس: یکی از شایع ترین عوامل محرک و تشدید کننده پسوریازیس.
- عفونت‌ها: برخی عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی مانند گلودرد استرپتوکوکی.
- آب و هوای سرد و خشک: باعث خشکی و تحریک پوست می‌شود.
- مصرف برخی داروها مانند بتابلوکرها، لیتیوم، داروهای ضد مالاریا.
- سیگار و الکل: مصرف این مواد می‌تواند شروع یا تشدید بیماری را رقم بزند.
راه‌های درمان پسوریازیس
اگرچه پسوریازیس درمان قطعی ندارد، اما با روش‌های مختلف می‌توان آن را کنترل کرد. درمان پسوریازیس بسته به شدت بیماری و نواحی درگیر شده، شامل موارد زیر است:
1. درمان‌های موضعی
مناسب برای موارد خفیف تا متوسط. شامل:
- کورتیکواستروئیدهای موضعی
- کرم‌های حاوی ویتامین D (مانند کالسیپوتریول)
- آنترالین
- کرم‌های مرطوب کننده و نرم کننده
2. نوردرمانی (فتوتراپی)
قرار گرفتن تحت اشعه UVB یا PUVA در شرایط کنترل شده می‌تواند به کاهش سرعت رشد سلول‌های پوست کمک کند.
3. داروهای سیستمیک (خوراکی یا تزریقی)
در موارد شدید یا مقاوم به درمان‌های موضعی استفاده می‌شوند:
- متوترکسات
- سیکلوسپورین
- رتینوئیدها
- داروهای بیولوژیک (مانند adalimumab، etanercept)
4. درمان‌های مکمل و تغییر سبک زندگی
- استفاده از رژیم غذایی ضد التهابی
- کاهش استرس با تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن یا یوگا
- پرهیز از الکل و دخانیات
- مراقبت از پوست با محصولات ملایم
بیشتر بدانید: درمان آکنه و جوش: راهنمای کامل برای داشتن پوستی صاف و شفاف
درمان پسوریازیس با لیزر
یکی از روش‌های نوین در درمان پسوریازیس، استفاده از لیزرهای تخصصی است که به صورت هدفمند نواحی درگیر را تحت تابش قرار می‌دهند. لیزر، به ویژه برای بیمارانی که دچار پسوریازیس محدود و مقاوم به درمان‌های موضعی هستند، گزینه‌ای موثر، کم عارضه و سریع الاثر به شمار می‌آید.
لیزر اگزایمر (Excimer Laser)
رایج ترین نوع لیزر مورد استفاده در درمان پسوریازیس، لیزر اگزایمر 308 نانومتر است. این لیزر با تاباندن نور UVB متمرکز بر ضایعات پوستی، باعث کاهش التهاب و مهار رشد بیش از حد سلول‌های پوستی می‌شود.
چه عواملی باعث تشدید علائم پسوریازیس می‌شود؟
شناخت عوامل محرک می‌تواند نقش مهمی در مدیریت و درمان پسوریازیس داشته باشد. عواملی مانند:
- استرس‌های روانی و عاطفی
- خشکی شدید پوست
- عفونت‌ها (به ویژه گلودردهای مکرر)
- آسیب یا خراش سطح پوست (پدیده کوبنر)
- تغییرات فصلی
- استفاده نامناسب از داروها
پرهیز از این عوامل می‌تواند دفعات عود بیماری را کاهش دهد و به کنترل بهتر علائم کمک کند.
اهمیت مراجعه به بهترین متخصص پوست و مو
درمان پسوریازیس نیاز به تشخیص دقیق، پیگیری مداوم و تنظیم داروهای مناسب دارد. مراجعه به متخصص پوست و مو دکتر محمد شیزرپور، به خصوص در موارد شدید یا مقاوم به درمان، اهمیت زیادی دارد. دکتر شیزرپور با بررسی دقیق نوع پسوریازیس، میزان درگیری پوست، سابقه خانوادگی و ژنتیکی و سبک زندگی بیمار، بهترین روش درمانی را پیشنهاد می‌دهد. همچنین با پیگیری منظم و تنظیم دوز داروها، از عوارض جانبی داروهای سیستمیک پیشگیری می‌شود.
سوالات متداول
آیا پسوریازیس درمان قطعی دارد؟
تا کنون هیچ درمان قطعی برای پسوریازیس شناخته نشده است. با این حال، درمان پسوریازیس با روش‌های مختلف امکان پذیر است و می‌توان علائم را به طور قابل توجهی کاهش داد و دوره‌های خاموشی بیماری را افزایش داد.
آیا بیماری پسوریازیس ارثی است؟
ژنتیک نقش مهمی در بروز بیماری پسوریازیس دارد. اگر یکی از والدین به این بیماری مبتلا باشند، احتمال ابتلای فرزند بسیار بیشتر می‌شود. البته تنها عامل ژنتیک کافی نیست و عوامل محیطی نیز نقش موثری دارند.
آیا پسوریازیس می‌تواند موجب سرطان شود؟
خود بیماری پسوریازیس دارای سلول‌های سرطانی نیست، اما مصرف بلند مدت برخی داروهای سیستمیک یا نوردرمانی بدون نظارت پزشک ممکن است خطر ابتلا به برخی سرطان‌های پوستی را افزایش دهد. بنابراین پیگیری و مراجعه منظم به پزشک بسیار اهمیت دارد.
کلام پایانی
پسوریازیس یک بیماری مزمن اما قابل کنترل است. با انتخاب روش‌های مناسب درمان پسوریازیس و همکاری با متخصص پوست، می‌توان علائم را به حداقل رساند و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. شناخت دقیق هر نوع این بیماری، پرهیز از عوامل تشدید کننده آن و پایبندی به درمان، از ارکان اصلی مدیریت موثر این بیماری هستند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با این بیماری مواجه هستید، مشاوره با پزشک متخصص دکتر محمد شیزرپور قدم اول در مسیر درمان و بهبود خواهد بود.
