اختلال کشیدن مو یا تریکوتیلومانیا یکی از چالش‌های پنهان اما جدی در حوزه سلامت روان و زیبایی است. آیا تا به حال متوجه شده اید که بدون دلیل مشخص موهای خود را می‌کشید؟ این رفتار که به نام تریکوتیلومانیا شناخته می‌شود، یک رفتار ناخودآگاه است که می‌تواند ناشی از استرس، اضطراب یا حتی عادت‌های روزمره باشد. این اختلال باعث می‌شود فرد به صورت مداوم و غیر قابل کنترل موهای سر، ابرو، مژه یا دیگر نواحی بدن را بکند. اگرچه ریشه این رفتار روانی است، اما پیامدهای آن به صورت مستقیم پوست و مو را تحت تاثیر قرار می‌دهد و نیازمند مداخله هم زمان روانپزشکی و متخصص پوست و مو است. در این مقاله به بررسی علل، عوارض، روش‌های درمان و نقش کلیدی متخصص پوست و مو در کنترل رفتار کشیدن مو می‌پردازیم.
تریکوتیلومانیا یا اختلال کشیدن مو چیست؟
تریکوتیلومانیا یک اختلال رفتاری مزمن است که در آن فرد به صورت وسواسی و ناخودآگاه به کندن موهای خود می‌پردازد. این رفتار ممکن است از سر، ابرو، مژه ها یا حتی ناحیه تناسلی انجام شود و اصولا با احساس تنش قبل و تسکین بعد از کندن همراه است. این اختلال ممکن است از سنین کودکی آغاز شود و در نوجوانی یا بزرگسالی تشدید یابد. افراد درگیر با این مشکل، اغلب از ظاهر خود ناراضی اند و ممکن است برای پنهان کردن آن، از کلاه گیس، مداد ابرو یا مژه مصنوعی استفاده کنند.
علل بروز رفتار کشیدن مو
دلایل این اختلال می‌تواند پیچیده و چند بعدی باشد:
- عوامل روانی: اضطراب، افسردگی، وسواس فکری-عملی (OCD) و استرس‌های شدید از جمله شایع ترین عوامل زمینه ساز هستند. بسیاری از افراد در شرایط فشار روانی یا بی حوصلگی، شروع به کندن موهای خود می‌کنند.
- نواقص عصبی و زیستی: اختلال در عملکرد برخی مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین و دوپامین نیز در شکل گیری این رفتار نقش دارند.
- عوامل رفتاری و محیطی: مشاهده یا تجربه مکرر این رفتار در اطرافیان، کمبود توجه، یا تجربه تروما می‌تواند محرک بروز تریکوتیلومانیا باشد.
بیشتر بدانید: درمان بیماری ملاسما
علائم و عوارض کشیدن مو
از مهم ترین علائم و پیامدهای اختلال کشیدن مو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نواحی بدون مو یا طاسی به صورت پراکنده یا منظم
- آسیب دیدن فولیکول‌های مو
- التهاب، قرمزی و گاهی عفونت در محل کندن
- کاهش تراکم مو و در موارد شدید، ریزش دائمی
- مشکلات زیبایی و تاثیر منفی بر اعتماد به نفس
- کناره گیری از اجتماع، احساس شرم و اضطراب
بیشتر بدانید: بیماری پروانه‌ای چیست؟
نقش متخصص پوست و مو در کنترل اختلال کشیدن مو
در حالی که درمان ریشه‌ای تریکوتیلومانیا نیاز به همکاری روانپزشک دارد، متخصص پوست و مو نقش اساسی در درمان پیامدهای فیزیکی و بازسازی نواحی آسیب دیده دارد:
- بررسی سلامت پوست و فولیکول مو با دستگاه‌های تخصصی
- تشخیص میزان آسیب دیدگی و امکان رشد مجدد مو
- تجویز داروهای موضعی، مکمل‌ها و برنامه مراقبتی متناسب
- پیگیری روند بهبودی پوست و مو در جلسات منظم
درمان‌های پوستی و موضعی برای آسیب‌های ناشی از اختلال کشیدن مو
متخصص پوست می‌تواند از روش‌های زیر برای درمان فیزیکی نواحی آسیب دیده استفاده کند:
داروهای تقویت کننده رشد مو
محلول‌هایی مانند ماینوکسیدیل یا داروهای مشابه می‌توانند رشد مجدد مو را تحریک کرده و از ریزش بیشتر جلوگیری کنند.
سرم‌ها و محصولات ضد التهاب
برای کاهش التهاب و تحریک پوست، از سرم‌های آرامبخش، کرم‌های ترمیم کننده و محصولات ضدعفونی کننده استفاده می‌شود.
لیزرهای کم توان (LLLT)
لیزر درمانی کم توان می‌تواند فولیکول‌های ضعیف شده را تحریک کرده و به رویش مجدد موها کمک کند.
مزوتراپی یا پی آر پی
در مواردی که فولیکول‌ها به شدت آسیب دیده اند، مزوتراپی با تزریق مواد مغذی به پوست سر یا پی آر پی (تزریق پلاسمای غنی از پلاکت) می‌تواند به بازسازی کمک کند.
بیشتر بدانید: تزریق ژل چانه : روشی موثر برای زیبایی و تغییر شکل چانه
درمان‌های مکمل و روان پزشکی با همکاری متخصصان
از آنجا که منبع اصلی این رفتار، روانی است، مراجعه به روانپزشک یا روانشناس رفتاری ضروری است. درمان‌های مکمل شامل:
- رفتار درمانی شناختی (CBT): آموزش کنترل رفتارهای وسواسی و شناسایی الگوهای منفی فکری
- درمان دارویی: استفاده از داروهای ضد وسواس، ضد اضطراب یا ضد افسردگی (با تجویز روانپزشک)
- درمان‌های ترکیبی: جلسات مشترک روان درمانی و پیگیری پوستی برای درمان جامع
- شناسایی محرک‌ها: اولین قدم در کنترل این رفتار، آگاهی از موقعیت‌ها و احساساتی است که باعث تحریک کشیدن مو می‌شوند. یادداشت کردن این محرک ها می‌تواند به شما کمک کند تا الگوهای رفتاری خود را بهتر بشناسید.
- استفاده از رفتارهای جایگزین: هنگامی که احساس می‌کنید می‌خواهید موهای خود را بکشید، سعی کنید یک رفتار جایگزین انتخاب کنید. مثلا می‌توانید یک توپ استرس را فشار دهید یا دستان خود را مشت کنید تا توجه شما از کشیدن مو منحرف شود.
- بازسازی افکار منفی: بسیاری از افرادی که دچار تریکوتیلومانیا هستند، افکار منفی یا تلقینهای نادرستی در مورد خود
دارند. با کمک یک متخصص می‌توانید این افکار را شناسایی کرده و به افکار مثبت و سازنده تبدیل کنید.
روش‌های پیشگیری از عود رفتار کشیدن مو
برای جلوگیری از بازگشت این رفتار، روش‌های زیر پیشنهاد می‌شود:
- استفاده از ابزارهای جایگزین برای تخلیه تنش مانند توپ استرس یا نوشتن
- پوشاندن نواحی هدف با کلاه، هدبند یا چسب محافظ
- یادگیری تکنیک‌های آرام سازی ذهن مانند مدیتیشن یا یوگا
- پیگیری منظم درمان با متخصص پوست و روان درمانگر
- تنظیم برنامه غذایی و خواب منظم برای کاهش تحریک پذیری
بیشتر بدانید: درمان اگزما یا درماتیت
اهمیت پیگیری و درمان مداوم
درمان اختلال کشیدن مو تریکوتیلومانیا یک فرایند تدریجی است و نیاز به صبر، استمرار و حمایت تخصصی دارد. پوست و مو به زمان نیاز دارند تا بهبود یابند، به خصوص اگر فولیکول‌ها آسیب دیده باشند. مراجعه منظم به متخصص پوست و مو برای بررسی پیشرفت و تغییر درمان، می‌تواند تاثیر بسزایی در موفقیت درمان داشته باشد. همچنین حضور هم زمان روانپزشک در تیم درمان، احتمال عود را کاهش می‌دهد.
نتیجه گیری
کنترل اختلال کشیدن مو نیازمند یک دیدگاه ترکیبی از انواع درمان‌ها می‌باشد. اگرچه ریشه این اختلال در ذهن شکل می‌گیرد، اما آثار آن بر پوست و مو انکارناپذیر است. خوشبختانه با مداخله زودهنگام، پیگیری تخصصی و ترکیب درمان‌های روانشناختی و پوستی، می‌توان این رفتار را مهار کرده و به بازسازی پوست و مو کمک کرد. فراموش نکنید که مراجعه به متخصص پوست و مو در کنار روان درمانی، یکی از کلیدهای طلایی درمان موثر این اختلال است.
به یاد داشته باشید که شما در این مسیر تنها نیستید و راهکارهای متعددی برای مدیریت این رفتار وجود دارد. اگر نیاز به مشاوره یا راهنمایی بیشتری دارید، حتما با دکتر محمد شیزرپور متخصص پوست، مو و زیبایی مشورت کنید.
سوالات متداول درباره اختلال کشیدن مو
آیا ممکن است موها بعد از توقف اختلال کشیدن مو، دوباره رشد کنند؟
در بسیاری از موارد اگر فولیکول‌ها هنوز فعال باشند، رشد مو پس از قطع رفتار کندن بازمی‌گردد. استفاده از درمان‌های تخصصی پوستی نیز می‌تواند این روند را تسریع کند.
چه مدت طول می‌کشد تا درمان‌های پوستی اثرگذار باشند؟
بسته به شدت آسیب و نوع درمان، بین ۳ تا ۶ ماه زمان نیاز است تا تغییرات محسوس مشاهده شود.
آیا رفتار کشیدن مو به طور کامل قابل درمان است؟
درمان کامل به عوامل مختلفی مانند شدت اختلال، انگیزه فرد برای بهبودی و پیگیری درمان بستگی دارد. بسیاری از افراد با ترکیب روان درمانی و درمان پوستی به نتایج خوبی دست پیدا می‌کنند.
آیا لیزر یا پی آر پی در این شرایط موثر است؟
در مواردی که ریزش مو شدید است و فولیکول‌ها هنوز زنده هستند، این روش‌ها می‌توانند بازسازی را سرعت ببخشند.
آیا این اختلال ژنتیکی است یا اکتسابی؟
تریکوتیلومانیا می‌تواند ریشه ژنتیکی، روانی یا محیطی داشته باشد. در اغلب موارد ترکیبی از چند عامل زمینه ساز بروز اختلال کشیدن مو است.
